Samenvatting
van de voordracht "Troost - verlies verwerken met elkaar" van
Riekje Boswijk-Hummel op de studiedag "Sterk in onze kwetsbaarheid"
van de Stichting dr. Elisabeth Kübler-Ross Vlaanderen vzw. op zaterdag
21 oktober 2000 in het Alpheusdal te Berchem.
Hoe gaan mensen met elkaar om wanneer er sprake is van pijn en verdriet?
Hoe troost je iemand? Wat is troost eigenlijk? Hoe komt het dat er zo
vaak irritatie of gevoelens van afwijzing ontstaan wanneer mensen elkaar
proberen te troosten?
Belangrijk is je verlies te kunnen delen met anderen.
Hoe gaan partners binnen dit thema met elkaar om?
In relaties heb je polarisaties (tegenovergestelden). Bv.: de enige is
zuinig, de andere is vrijgevig. Polarisaties vind je ook terug bij je
innerlijke dialoog, en dat wordt dan uitgepolariseerd in relaties.
In het rouwproces heb je vaak een actieve (actie of doen) en een passieve
(voelen) rol. Deze verschillende benadering kan een afstand scheppen binnen
een relatie. Mannen kiezen dikwijls voor de actieve rol (bezig zijn en
doen, om niet te hoeven voelen) en vrouwen voor de passieve rol. Praten
met elkaar wordt op den duur vijandigheid.
Belangrijk is gevoelens delen: luisteren en begrip opbrengen voor elkaar.
Je moet ook het systeem draaiende houden, dus zowel doen als voelen als
denken is fundamenteel.
Wat is het verschil tussen helpen en troosten?
Bij het helpen wordt er vaak weggegaan van emoties, weg van het voelen, emoties worden ontkend of deskundig weggewerkt (mogen er niet zijn). Wat niet wil zeggen dat de volgende adviezen best zinvol kunnen zijn.
Mogelijke reacties van anderen op jouw gevoelens:
- sussen: bv ga wat rusten
- toeeigenen: bv je bent moe, de andere: oh, ik ben ook moe ...
- vluchten
- letterlijk: ga op vacantie, vlieg weg ...
- figuurlijk: weggaan
- verwennen vb jezelf eens lekker verwennen
- organisatieadviezen
- medicaliseren
- psychologiseren of graven in de diepte, hoe is het onstaan?
- esoteriseren: naar grotere verbanden trekken (bv je Pluto stond daar of daar ...)
- moed inspreken
- je zegeningen tellen (denk aan wat er is)
- concreet helpen bv afwas komen doen
- holle frases of veralgemeniseren bv zo is het nu eenmaal
- therapeutieseren
Troost of het wezen van de therapie
De essentie is het gezien worden, naar de emotie toegaan. Troosten is
de liefdevolle aanwezigheid van het hart (mededogen).
Al wat je zegt is ruimte scheppen voor de emoties van de anderen. Iemand
die troost nodigt je uit om te komen met je gevoel.
Troostgesprek
Als je iets zegt bv hoe lang heb je dat al, of ach wat erg voor je (klankbord voor gevoel).
- Eerste fase: aftasten, binnen atmosfeer van luisteren.
- Tweede fase: de anderen laten komen.
- Derde fase: emotie komt er uit: verdriet en/of woede; diepste wens is gezien te worden.
- Vierde fase:
- Na de emotie zak je tot onder het verdriet, daar zit de aanvaarding.
- Onder de woede zit pijn, en onder pijn aanvaarding.
- Dan komt de moed van het hart.
- In rust gekomen kan je verbinding maken met anderen en verlaat je de eenzaamheid. De klager geeft emotie aan de trooster, de trooster ontvangt de overgave, en de trooster geeft liefdevolle aandacht (principe ton len: tibetaanse meditatie).
Wat is er belangrijk voor de trooster?
De trooster moet zichzelf kunnen wegcijferen en stilzijn vanuit zijn/haar hart. Hij/zij hoeft het niet op te lossen.
Wat heb ik te bieden of wat kan ik als trooster? (grenzen stellen).
Wat is mijn impuls, en hoe kan die ander dat ontvangen?
Aandacht bij het hoofd betekent begijpen.
Aandacht bij emoties geeft veroordelen.
Aandacht bij het hart is de juiste houding.
Als trooster laten zijn, dan zakt de klager naar de bodem van zijn systeem
en wordt hij gezien.
Wat is belangrijk voor de klager?
Bereid zijn te veranderen, bereid zich over te geven, te springen ten
eerste in eigen emoties (voorwaarde om je te laten troosten); je laten
opvangen. Angst wordt vaak door projecties (rationalisaties) gereduceerd
bv ze zijn bang voor mijn emoties (dit geeft een rem op je verdriet en
dan projecteer je naar buiten). De blokkade tegen emoties is vaak heel
fysiek, daarbij kan massage helpen. Huilen is loslaten.
Open staan voor de andere. Openen naar buiten toe is emoties loslaten,
openen naar binnen toe is anderen binnenlaten, kijken en ontvangen, vervuld
voelen met de aandacht die de ander heeft voor jou, gezien voelen, dit
voelt zachter van binnen. Aanvaarding is een volwassen standpunt.
Sommige klagers zijn slachtoffers, ze zijn ontroostbaar, onhelpbaar, gaan
niet op eigen benen staan. Het is alsof er een soort brij boven aanvaarding
hangt. Dit is een mengsel van woede en verdriet, en hierdoor wordt de
energie niet uitgezuiverd. Het is een soort van zielige woede. De schuldige
wordt buiten zichzelf gezocht, het slachtoffer is een manipulator (met
zijn kleinheid - zieligheid). Hij vraagt géén hulp, maar
pakt het en eist het, hij aanvaardt niet. Slachtoffers ontvangen niet,
en ontvangen is bedanken.
Stichting dr. Elisabeth Kübler-Ross Vlaanderen vzw, F. Coosemansstraat 96, 2600 Berchem; tel/fax 03-218 47 40.